ایرانیان ۵٠ سال اخیر با ایرانیان در طول تاریخ یک تفاوت عمده دارند و آن این است که از ایران موطن اجدادی خود می‌گریزند. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که گریز با مهاجرت متفاوت است.
مهاجر می‌رود که بازگردد با حداقل در ذهنش کورسوی امیدی برای بازگشت وجود دارد. اما آنکه می‌گریزد می‌رود که باز نگردد، او به وطنش هیچ امیدی ندارد و اگر هم در ذهنش، وطن تماما سیاه نیست، سپیدی هم به قدر کفایت وجود ندارد
یک پرسش اساسی
در پنجاه سال گذشته چه چیز با تمام تاریخ متفاوت بوده است که ایران را برای عدهای غیر قابل سکونت کرده است؟
دم دست‌ترین پاسخ، وجود یک خفقان بی سابقه در نیم قرن اخیر است که ایرانیان هیچگاه در طول تاریخ چندهزار ساله آن را تجربه نکرده بودند.
پاسخ دوم را می‌توان در یک تمایل نامحسوس از سوی قدرت دید که بر اساس آن کسی که نمی‌تواند تمام شئون زیست فردی و اجتماعی‌اش را مطابق ایدئولوژی حاکم تنظیم کند و سبک زندگی تحمیلی را بپذیرد می‌تواند جمع کند و از ایران برود
پاسخ دیگر به این پرسش، بی آینده‌گی در میان ایرانیان است، این حقیقت تلخی از زندگی ایرانیان نیم قرن اخیر است که بر اساس آن کمتر کسی به فردا امید دارد و آینده امنی برای خود در ایران می‌بیند.
و پاسخ دیگر، تغییر اقلیم ایران از کشوری با منابع کافی آب و خاک و معدن و غیره به کشوری بی مایه برای زندگی کردن است. برای بسیاری ایران کشوری رو به خشکی و نابودی زیست محیطی است و آنانکه افق دورتری برای فرزندان و آیندگان خود می‌بینند، این زیست بوم را فاقد مولفه‌های کافی برای زیست انسانی می‌دانند
و پاسخ آخر، سرنوشتی است که آنها در ایران داشته‌اند. تلخی وقایع فردی و اجتماعی ایرانیان ۵۰ سال گذشته را چنان دچار نابه‌سامانی‌های روحی و روانی ساخته است که برای رهایی از شر خاطرات آن، تمام آن گذشته را وا می‌گذارند و می‌روند.
پاسخ‌های بی‌شمار دیگری به این پرسش می‌توان داد که هر کدام پنجره‌ای برای همذات پنداری با گریزندگان از ایران است
مهاجرت به استناد تاریخ
کتاب مهاجرت بزرگ ایرانیان که به تعبیر درست‌تر نام آن باید گریز بزرگ ایرانیان باشد. به پدیده مهاجرت در طول تاریخ پرداخته است و نویسنده فصل به فصل و موضوع به موضوع جلو می‌رود تا به بررگترین مهاجرت تاریخ ایرانیان از سال ۵۷ تا اواخر دهه هفتاد می‌رسد
این موج خروج از کشور که با تمام مهاجرت‌های طول تاریخ متفاوت است و به گریز شباهت تام دارد، دلایلی دارد که اسماعیل یگانگی نویسنده کتاب، آنها را از دل مصاحبه‌ها و گزارش‌های تحقیقی استخراج کرده است
کتاب مهاجرت بزرگ ایرانیان پر است از قصه زندگی آنهایی که تحت عنوان مهاجر از ایران گریخته‌اند.
این دلایل به صورت ملموس و به نحوی که مخاطب قادر است در آینه آن، خود و آنچه بر سرش آمده است را هم ببیند، با قلمی روان ارائه شده است
از این‌جهت شاید کتاب مهاجرت بزرگ ایرانیان قصه اجتماعی مردم ایران در یک‌صد سال اخیر است که هر کسی در آن بهانه بزرگی برای گریز می‌یابد.
ویژگی مهم
ویژگی مهم دیگر کتاب سرنوشت گریزندگان از وطن در غربت است، جایی که خوشبختی در آن نسبی است و هر کسی در آن قصه خود را داشته است؛ قصه‌ای پر از خوشبختی، درد و مشکلات ناخواسته که یک ایرانی شرقی در غرب با آن مواجه شده است.
کتاب در واقع از این منظر یک راهنما برای گریزندگان فردا است که می‌توانند از لابه لای تاریخ زندگی گریزندگان پیشین، برای خود توشه‌ای فکری بر چینند تا حداقل در زندگی دوم خود، دچار آن مشکلات نشوند
هفتصد و هشتاد و چهار صفحه آگاهی برای شناخت مهاجرت، گریز و مسائل پیرامون آن فرصتی مغتنم برای ایرانیان امروز است که خود را در موقعیتی لاجرم می‌بینند که از ایران بگریزند
قصه تلخی که هیچ کس دوست ندارد آن را بپذیرد اما جبر شرایط امروز و شرافت قلم، نگارش آن را لاجرم ساخته است
کتاب به همت نشر علم و در نوزده فصل و به قلم اسماعیل یگانگی تهیه و تنظیم شده است و تقریبا منحصر به فردترین کتاب درباره مهاجرت ایرانیان است.
معرفی کتاب مهاجرت بزرگ ایرانیان
نویسنده: مهدی رزاقی طالقانی
